Książka cyfrowa (e-book czy też e-książka) to dokument w wersji elektronicznego pliku, który można odczytać na ekranie dedykowanego urządzenia. Z wielu powodów najwłaściwszym rozwiązaniem są czytniki e-booków. W zależności od oprogramowania i marki obsługują one różne formaty plików. Najczęściej można spotkać e-dokumenty z rozszerzeniami ePub, pdf, DjVu i mobi.
ePub
Jeden z najpopularniejszych, darmowych i otwartych standardów e-booków, który został wprowadzony przez International Digital Publishing Forum w 2007 roku.
Główne zalety:
- kompatybilność z czytnikami pod względem zmiany rozmiaru tekstu,
- dostosowywanie wielkości czcionek oraz zmiany orientacji tekstu.
Dobrze sprawdza się w przypadku tabel i formuł.
Mobi
Format stworzony przez francuską firmę Mobipocket SA, która została wykupiona przez koncern Amazon. Jest to drugi najpopularniejszy rodzaj plików e-książek umożliwiający nieco mniejszą skalowalność niż ePub.
Pdf jest dziełem Adobe Systems. Należy podkreślić, że nie jest to typowy sposób zapisu e-booków. Jego głównym zadaniem jest prezentacja wszelkich treści tekstowo-graficznych. Dokumenty w tym formacie, otwierane na czytnikach, mają dokładnie taki sam układ jak na komputerze, na którym zostały stworzone. Format ten jest wygodny dla tabel, wykresów czy formuł. Oryginalne pliki pdf mogą być swobodnie powiększane i pomniejszane na urządzeniach z opcją „rozpływu” (ang. reflow).
DjVu
Metoda wydajnej kompresji obrazu, opracowana z myślą o przechowywaniu zeskanowanych dokumentów, w których wielkość formuł, diagramów, rysunków oraz obecność pisma odręcznego wymaga dużej ilości czasu podczas rozpoznawania tekstu. Jest to także niezwykle przydatny format dla bogatych w detale obiektów np. dokumentów noszących ślady poprawek, odcisków palców, czy osuszenia po zalaniu. Wiele bibliotek właśnie w tym formacie przechowuje swoje zasoby.
Czym kierować się przy wyborze?
Rozważając zakup elektronicznej książki, koniecznie należy sprawdzić, czy posiadany czytnik poradzi sobie z każdym formatem pliku. Są marki (np. Kindle), które „czytają” tylko wybrane rozszerzenia i takie, jak na przykład PocketBook, które obsługują aż 18 różnych formatów, w tym również zabezpieczonych przed nielegalnym rozpowszechnianiem.
Zabezpieczenia
Ze względu na łatwość kopiowania plików elektronicznych wydawcy zabezpieczają je, stosując kilka sposobów. Najpowszechniej stosowanymi są systemy DRM lub użycie znaku wodnego.
DRM
DRM (ang. Digital Rights Management) jest pewnego rodzaju kodem cyfrowym, który uniemożliwia kopiowanie pliku na inne urządzenia, niż to, na którym podczas rejestracji w księgarni dokonuje się zapisu odpowiedniego klucza. Odmianą tego zabezpieczenia jest Adobe DRM. E-booki kupowane z tą ochroną przypisywane są do konta konkretnego użytkownika i mogą być czytane na wszystkich zarejestrowanych czytnikach, komputerach, tabletach czy smartfonach.
Niektórzy producenci czytników także opracowali zabezpieczenia na własne potrzeby. Przykładem takiego działania jest PocketBook, który, korzystając z systemu DRM, zapewnia płynną integrację ochrony praw z procesem rejestracji w księgarni internetowej. Użytkownik nie musi tworzyć osobnego konta dla plików DRM, wśród których mogą być mniej popularne formaty, takie jak ePub3, txt, Fb2 czy DjVu.
Watermark (znak wodny)
W przypadku znaków wodnych publikacje nie są szyfrowane, lecz oznaczane pewnymi informacjami. Te widoczne zamieszczane są na początku książki w formie imienia i nazwiska użytkownika, natomiast w pliku zostają zakodowane także dane niewidoczne, których nie można usunąć. Pozwalają one, w razie nielegalnego udostępniania w internecie, wykryć nabywcę e-booka, naruszającego tym samym prawa wydawcy.
Co wybierać?
Z punktu widzenia użytkownika zabezpieczenia plików stanowią pewne utrudnienie w swobodnym wyborze elektronicznej lektury. Jednym rozwiązaniem jest kupowanie e-booków z legalnych źródeł, zwracając uwagę na sposoby ochrony praw wydawców (np. wyszukiwanie plików ePub i mobi ze znakiem wodnym) lub stosunkowo prosta rejestracja w księgarniach online’owych, gdzie bez problemu można nabyć pliki z zabezpieczeniem DRM. Drugie wyjście, to zaopatrzenie się w czytnik, dla którego nie istnieją e-booki „nie do otwarcia”.
