Rynek książki w Polsce 2015 roku – część 1

Jakie wyniki odnotowały polskie wydawnictwa w ubiegłym roku? Które książki sprzedały się najlepiej w Polsce i innych krajach Europy? Jakie zauważalne były trendy i czego możemy spodziewać się w 2016 roku? Odpowiedzi udziela Włodzimierz Albin, prezes Polskiej Izby Książki

Jak należy oceniać kondycję polskiego rynku wydawniczego w 2015 roku?

Jeszcze za wcześnie na szczegółową ocenę rynku wydawniczego w 2015 roku. Wstępne szacunki świadczą o kolejnym spadku wartości rynku – o 6,5 proc. do 2,32 mld zł (w cenach zbytu wydawców). Główną przyczyną tego zjawiska jest sytuacja rynku publikacji edukacyjnych. Rok 2015 był również okresem utrzymywania się wzrostowego trendu w zakresie liczby wydawanych tytułów (nowości, i wznowień) i spadku poziomu średnich nakładów. To z kolei jest bezpośrednią przyczyną spadku rentowności w branży, niebezpiecznego zjawiska, które  zagraża ekonomicznym podstawom funkcjonowania rynku.

Ważnym i dobrym zjawiskiem, które znalazło wzmocnienie w 2015 roku są publikacje bardzo cenionych polskich autorów, których się czyta, i o których się pisze i dyskutuje. Mamy dziedziny literatury, które przeżywają prawdziwy boom, jak kryminał czy literatura dziecięca. A przy tym polscy autorzy zaczęli grać rolę celebrytów, wypowiadających się na różne tematy, a nawet biorących udział w reklamach. To nowość, która podkreśla fakt, że książka została na nowo zauważona i doceniona.  Być może to początki zmiany nastawienia społeczeństwa do książek i czytelnictwa. W ostatnim roku dużo się mówiło i pisało o książkach. Zainicjowana przez Polską Izbę Książki kampania społeczna #ocalksiazke, a także prace nad ustawą o jednolitej cenie książki, doprowadziły do poważnej społecznej dyskusji na ten temat. W mediach masowych  pojawiło się wiele nowych audycji o książkach, a media społecznościowe nie pozostają pod tym względem w tyle.

Przychody ze sprzedaży książek w latach 2002-2015 w cenach zbytu wydawców:

Dane liczbowe zebrane w oparciu o Bibliotekę Analiz

W 2015 roku funkcjonowanie rynku książki w Polsce charakteryzowały następujące wydarzenia i zjawiska:

• brak regulacji rynku w postaci Ustawy o książce, która wprowadzałaby ograniczenia w zakresie konkurowania ceną przez rynek (m.in. czasowe ograniczenie możliwości rabatowania i ustalone poziomy rabatów dla poszczególnych uczestników łańcucha dystrybucji);
• rosnące oczekiwania rabatowe ze strony detalistów, niewspółmierny do korzyści biznesowych wzrost kosztów dystrybucji i promocji w miejscu sprzedaży;
• utrzymująca się polityka silnych przecen w momencie rynkowej premiery książki i szybko postępujący trend wyprzedaży;
• stopniowo postępująca fluktuacja kompetencji podmiotów z poszczególnych segmentów rynku – mieszanie kompetencji: dystrybutorzy stają się wydawcami, wydawcy inwestują w rozwój sprzedaży detalicznej (stacjonarnej i internetowej);
• postępujący trend wzrostu sprzedaży publikacji z segmentu non-fiction o 7 proc., wobec spadku sprzedaży beletrystyki o 4-5 proc.
• brak konsolidacji rynku w obszarze tych samych segmentów (np. fuzje firm wydawniczych), co spowalnia czy wręcz uniemożliwia powstanie silniejszych ekonomicznie podmiotów o mocniejszej pozycji rynkowej;
• postępujący dynamiczny spadek sprzedaży w tradycyjnych kanałach stacjonarnych (księgarnie indywidualne) wywołany postępującą migracją klienta do kanału internetowego;
• zróżnicowanie stawek podatku VAT na różne formy książki (5 proc. na publikacje drukowane i 23 proc. na elektroniczne);
• pewna stabilizacja w obiegu gotówki na linii detalista– hurtownik – wydawca (brak długotrwałych zastojów płacowych ze strony czołowych detalistów);
• częściowe ograniczenie (średnio o 5 proc.) produkcji wydawniczej przez czołowych wydawców z segmentu ogólnego (beletrystyka, non fiction, książka dla dzieci i młodzieży);
• wzrost elastyczności w zakresie planowania i zarządzania produkcją wydawniczą (ograniczenie nakładu podstawowego na rzecz rozsądnie zlecanych dodruków);
• postępujące ograniczenie liczby stacjonarnych punktów sprzedaży zwłaszcza w segmencie księgarń niezależnych (likwidacja ok. 100 księgarń na przestrzeni 2015 roku).