Zatruwa nas powoli jak toksyny w powietrzu. Wywołuje zmęczenie fizyczne i psychiczne. Jest szkodliwy dla słuchu. Ma negatywny wpływ na przyswajanie informacji. Hałas, bo o nim mowa, to jedna z najczęstszych przyczyn stresu objawiającego się rozdrażnieniem i spadkiem koncentracji. Zaczyna towarzyszyć dzieciom już w przedszkolu. Na dalszym etapie edukacji nie jest lepiej.
Uczniowie głuchną z wiekiem
Badania prowadzone od kilkudziesięciu lat nie pozostawiają złudzeń. Odsetek uczniów z ubytkiem słuchu wzrasta wraz z wiekiem. Dzieci narażone na hałas rozwijają swoje umiejętności znacznie wolniej. Już w latach 80. Amerykanie dowiedli, że przedszkolaki z placówek zlokalizowanych w pobliżu trakcji kolejowych osiągały gorsze wyniki w nauce niż ich rówieśnicy ze spokojniejszych dzielnic (Hambrick-Dixon, psychologia rozwojowa, 1985). Starsi uczniowie, którzy uczęszczali do szkół w pobliżu głównych lotnisk Nowego Jorku, mieli niższe wyniki w rozumieniu ze słuchu i większe trudności w rozwiązywaniu zadań niż dzieci ze szkół oddalonych od portów lotniczych (Green & Shore, Archives of Environmental Health, 1982).Wyobraźmy sobie teraz sytuację, że siedzimy w klasie i dociera do nas zaledwie 70 proc. spółgłosek wypowiadanych przez nauczyciela. Frustrujące, prawda? Takie są wyniki analiz przeprowadzonych przez Wydział Inżynierii i Badań Budownictwa Uniwersytetu Herriot-Watt w Edynburgu i niestety rzeczywistość wielu szkół w Polsce.
Wina w źle zaprojektowanych szkołach?
Winna takiego stanu rzeczy jest nie tylko lokalizacja placówek i rozkrzyczane dzieci, ale przede wszystkim źle zaprojektowane pomieszczenia, czyli takie, w których występuje zbyt duży pogłos. Hałas pogłosowy w znacznej części placówek edukacyjnych związany jest z brakiem jakichkolwiek materiałów akustycznych. Najczęściej są to pomieszczenia sześcienne, ograniczone twardymi odbijającymi powierzchniami. W przeważającej mierze szkoły w Polsce to stare budynki adaptowane na cele edukacyjne z pominięciem warunków akustycznych. Poważnym problemem jest tutaj niski poziom wskaźnika zrozumiałości mowy STI. Parametr STI określony jest jako procent fonemów (fragmentów sygnału mowy), które nie zostały utracone między osobą mówiącą a słuchającą. Jest on wartością obiektywną i mierzalną. Ma największe znaczenie w pomieszczeniach, w których kluczową rolę odgrywa komunikacja werbalna, takich jak sale wykładowe, lekcyjne itp. Jednakże w pomieszczeniach, których główne przeznaczenie jest inne, również ma istotne znaczenie. Jako przykład niech posłuży sala gimnastyczna, na której odbywają się apele i uroczystości lub stołówka, w której mogą być organizowane konferencje lub zajęcia grupowe. Realny wpływ na poprawę warunków akustycznych w placówkach oświatowych ma obowiązująca od 2015 roku norma PN-B 02151-4 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach”. Określa ona parametry akustyczne pomieszczenia tak, aby przebywanie w nim było komfortowe.
Co wpływa na jakość dźwięku?
Obniżenie czasu pogłosu w pomieszczeniu, jak i obniżenie natężenia niepożądanych dźwięków, także tych dobiegających z zewnątrz, ma istotny wpływ na jakość odbioru dźwięku w pomieszczeniu, w tym komunikatów głosowych, określaną współczynnikiem zrozumiałości mowy. Mówiąc obrazowo, im czas pogłosu krótszy, tym dźwięk mniej zniekształcony falami odbitymi, a więc wyraźniejszy, czystszy.
Głównymi czynnikami wpływającymi na czas pogłosu są wielkość (powierzchnia, kubatura) pomieszczenia, jego kształt oraz materiały, z których są wykonane ściany, sufity i podłogi, jak również wyposażenie, np. ławki, tablice itd. Wszystkie te elementy placówek edukacyjnych wynikają z prowadzonej działalności i ciężko jest je zmienić. Dlatego najbardziej skutecznym sposobem na skrócenie czasu pogłosu jest pokrycie ścian i sufitów – z natury twardych, odbijających dźwięk – materiałami dźwiękochłonnymi.
Zamontowanie sufitów dźwiękochłonnych może znacząco poprawić komfort nauki w szkołach, a co za tym idzie skuteczność przyswajania wiedzy. Dobrze zaaranżowane sale lekcyjne są o kilka, a nawet kilkanaście decybeli cichsze niż te, w których nie zastosowano materiałów dźwiękochłonnych.
Materiał powstał we współpracy z akustykami: Marcinem Przybyłem z Pracowni Akustyki AnkomAkustik oraz Tomaszem Pawłowskim.
