– W Polsce zaledwie 39% dzieci rodziców o niskim statusie zawodowym deklaruje chęć dalszego kształcenia na poziomie wyższym. Wśród dzieci rodziców o wysokim statusie zawodowym ten odsetek wynosi 60%, podkreśla UNICEF w raporcie „Niesprawiedliwy Start. Nierówności edukacyjne wśród dzieci w krajach wysokorozwiniętych”. Tak duża luka w oczekiwaniach młodych osób dotyczy jedynie Polski, stawiając nas na ostatnim miejscu wśród badanych krajów.
Dzieci, które osiągają podobne wyniki w nauce, ale znajdują się w gorszej sytuacji społeczno-ekonomicznej znacznie rzadziej deklarują chęć podjęcia kształcenia na poziomie wyższym. Nierówność ekonomiczna powoduje więc nierówność edukacyjną. Nierówności w statusie zawodowym rodziców przekładają się na nierówności edukacyjne wśród dzieci. Naprawa tej sytuacji to zadanie nie tylko dla systemu edukacji, ale także dla polityki społecznej i rodzinnej państwa – powiedział Marek Krupiński, Dyrektor Generalny UNICEF Polska.
Istnieje bardzo duża różnica w oczekiwaniach młodzieży co do kontynuacji nauki na poziomie wyższym. W analizowanym przez UNICEF badaniu PISA pytano dzieci, jaki poziom edukacji planują ukończyć. W wieku 15 lat wiele dzieci posiada wyobrażenie nie tylko o tym, co chciałyby robić w przyszłości, ale też co realistycznie mogłyby robić, biorąc pod uwagę ich sytuację rodzinną i postępy szkolne. Odsetek dzieci, które deklarowały, że przewidują zdobycie wykształcenia wyższego, wahał się od mniej niż 20% w Niemczech i Holandii do niemalże 90% w Republice Korei. Te rozbieżności oczekiwań między krajami zakorzenione są w szeregu różnic o charakterze historycznym, kulturowym oraz ekonomicznym. Mogą również odzwierciedlać strukturę różnorodnych ścieżek edukacyjnych oraz zawodowych dostępnych dla młodych ludzi w poszczególnych krajach.
Jednocześnie oczekiwania dzieci w odniesieniu do ukończenia dowolnej formy kształcenia wyższego są silnie powiązane z ich sytuacją rodzinną. W 35 badanych krajach dzieci, których rodzice posiadają wysoki status zawodowy, przewidują, że ukończą dowolną formę wyższego wykształcenia. Najmniejsza różnica w oczekiwaniach pomiędzy dziećmi rodziców posiadających wysoki status zawodowy a dziećmi rodziców o niskim statusie zawodowym wystąpiła w Republice Korei, Izraelu, Irlandii, Stanach Zjednoczonych i Holandii. Największa luka zaś dotyczyła Węgier, Portugalii, Łotwy, Włoch i Polski. Status zawodowy rodziców nadal więc pozwala przewidywać, czy dziecko wybierze kształcenie w szkole wyższej.
Oprócz różnych oczekiwań wynikających z sytuacji rodzinnej, zaobserwowano różnice co do oczekiwań w zależności od płci. W 29 na 35 krajów objętych analizą, prawdopodobieństwo ukończenia edukacji na poziomie akademickim było istotnie wyższe wśród kobiet niż wśród mężczyzn.
Ograniczanie nierówności edukacyjnych, szczególnie w dostępie do szkolnictwa wyższego, powinno uwzględniać zalecenia obejmujące cały proces edukacyjny dziecka. UNICEF zachęca państwa wysokorozwinięte do podjęcia szeregu działań na rzecz niwelowania różnic edukacyjnych poprzez:
- Gwarancję wysokiej jakości wychowania przedszkolnego oraz opieki dla wszystkich dzieci.
- Opanowanie przez wszystkie dzieci kluczowych umiejętności na odpowiednim poziomie.
- Ograniczenie wpływu nierówności społeczno-ekonomicznych.
- Likwidację różnic w wynikach edukacyjnych pomiędzy płciami.
- Skupienie się na równości, a nie tylko na średnich wynikach.
„Niesprawiedliwy Start. Nierówności edukacyjne wśród dzieci w krajach wysokorozwiniętych ” to 15 raport z serii „Report Card” autorstwa Centrum Badawczego UNICEF – Innocenti. W raporcie UNICEF porównał wyniki 41 państw członkowskich UE i OECD pod względem nierówności edukacyjnych na poziomie wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowej oraz szkoły średniej. Autorzy zbadali również powiązania między nierównościami edukacyjnymi a takimi czynnikami jak: zawód rodziców, imigranckie pochodzenie, płeć dziecka, a także charakter szkoły.
