Przez bardzo długi czas nauka uważała, iż ludzki mózg może rozwijać się tylko do pewnego wieku. Jeśli byłaby to prawda – wszyscy mielibyśmy problem. Wyglądałoby to tak jakbyśmy stawali do gry w karty, mając możliwość wykładania tylko i wyłącznie tych samych kart. Bez możliwości zmiany, bez możliwości adaptacji do dynamicznie zmieniającej się sytuacji na stole. Nie brzmi to specjalnie inspirująco.
Dziś pogląd ten odchodzi coraz bardziej do lamusa. Współczesna nauka potwierdza, że nasz mózg może rozwijać się praktycznie do końca naszego życia. Nie ma tu jakiejś specjalnej cezury, czy granicy po której przestaje on się rozwijać. Oczywiście nic nie dzieje się samo.
Neuroplastyczność i Mindfulness
To że nasz mózg i my sami możemy się zmieniać, zawdzięczamy miedzy innymi neuroplastyczności. Plastyczność mózgu to zdolność tkanki nerwowej do tworzenia nowych połączeń nerwowych w celu zreorganizowania się, adaptacji, zmiany, samonaprawy czy też po prostu uczenia się. Nie wchodząc w fachowy żargon, znaczy to, że możemy pracować nad naszym własnym mózgiem w podobny sposób jak pracujemy nad swoimi mięśniami, chodząc na siłownię, biegając lub w regularny sposób wykonując inną aktywność fizyczną.
Jednym ze sposób w jaki możemy to robić jest praktyka Mindfulness. Profesor neurologii Richard Davidson, twórca Center for Healthy Minds zgłębiał ten temat wraz zespołem swoich naukowców i doszedł do następujących wniosków:
- Możesz trenować swój mózg w celu zmiany
- Zmiana jest mierzalna
- Zmiana sposobu myślenia utrwala zmianę
Oczywiście nic nie dzieje się przez weekend. Nie ma tu magicznej pigułki, ani dróg na skróty. Tym czego potrzeba jest wytrwała i regularna praktyka. Niestety, wyrazy “wytrwałość i regularność” to taki pojemny balon, który może zmieścić tyle powietrza ile będziemy chcieli tam wpuścić. Z drugiej strony, nie są to słowa, które mają najlepszy PR. W świecie, gdzie czasami jedno kliknięcie myszką stoi pomiędzy nami, a jakąś potrzebą, wytrwałość i regularność nie są najczęściej pojawiającymi się słowami.
Całe szczęście, współczesna nauka jest w stanie zdefiniować te terminy. Zestawienie wielu badań można znaleźć na stronie prowadzonej przez The American Mindfulness Research Association. Nie ma tu jednoznacznej odpowiedzi, ale wiele źródeł i badań prowadzonych przez tak znanych naukowców jak Saki F. Santorelli, Sara Lazar, oraz innych mówią o 30 do 40 minut dziennie. Można znaleźć też źródła i badania, mówiące o mniejszej ilości czasu poświęconej (np. 10 minut dziennie) na praktykę. Jeśli zależy nam na sprawdzeniu tego na własnej skórze, dobrze zacząć swój kontakt z Mindfulness od Ośmiotygodniowego Treningu Redukcji Stresu Opartego o Uważność. Treningi te prowadzone przez certyfikowanych i wykwalifikowanych nauczycieli i jak dotąd są jednymi z najbardziej sprawdzonych przez naukę treningów mindfulness.
Mindfulness i mózg
Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat efektów praktyki w szerszym aspekcie, możesz rzucić okiem na ten artykuł. W kontekście mózgu i wspomnianej neuroplastyczności nauka mówi miedzy innymi o zmianach w następujących obszarach:
- przednia część zakrętu obręczy – zanotowano zwiększenie ilości istoty szarej w tym obszarze. Ta cześć mózgu odpowiada miedzy innymi za umiejętność kontroli zachowania i emocji
- kora przedczołowa – również tutaj zanotowano zwiększenie ilości istoty szarej. część ta odpowiada za zdolność planowania, rozwiązywania problemów oraz regulację emocji. W mózgu każda część jest ważna ale o korze przedczołowej można powiedzieć, że jest jednym z ważniejszych elementów naszego oprogramowania.
- skrzyżowanie skroniowo-ciemieniowe – obszar ten odpowiada za przetwarzanie informacji oraz percepcję. Zanotowano zwiększenie aktywności w tym obszarze.
- hipokamp – cześć mózgu odpowiedzialna między innymi za zdolność uczenia się oraz pamięć. Jest on bardzo wrażliwy na stres, który może mu szkodzić jeśli będzie on utrzymywał się w sposób ciągły. badania pokazały, że praktyka Mindfulness może wpływać na grubość hipokampa
- ciało migdałowate – jest to część układu limbicznego, pomaga w rozpoznaniu sytuacji stresującej oraz nadaniu jej znaczenia emocjonalnego. Jeśli za pośrednictwem stresu jest w ciągłej aktywacji, może prowadzić do zahamowania czynności hipokampu. badania pokazują, że praktyka Mindfulness może prowadzić do zmniejszenia aktywności ciałka migdałowatego
To tylko fragment z szerokiego i bogatego zaplecza badań nad uważnością. Sama uważność i proces jej poznawania daleki jest jednak od analitycznego i pełnego trudnych wyrazów języka nauki. Jest to proces, oparty na doświadczaniu i przeżywaniu, którego nie poznaje się przez samą intelektualną informację, dlatego jeśli czujesz, że chciałbyś zacząć, nie pozostaje nic tylko zacząć ćwiczyć 🙂
Wybrana bibliografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Neuroplastyczno%C5%9B%C4%87
https://relaxlikeaboss.com/ the-art-of-mindfulness/
http://www.mindful.org/how-the-brain-changes-when-you-meditate/
