W naszym otoczeniu jest wiele barier, trudności i wyzwań, na które mamy wpływ, czy to działając indywidualnie, czy w grupie. Trzeba mieć otwarte oczy, wrażliwość społeczną i odwagę do działania. A tego uczymy się od małego. Jeśli chcemy, aby kolejne pokolenia również były otwarte i aktywne społecznie, warto kształtować w dzieciach ducha współpracy i odpowiedzialność społeczną już od małego. Oto 5 kroków, jak to zrobić.
Idąc za radą pedagogów i psychologów dziecięcych, kształtowanie społecznej odpowiedzialności wśród tak delikatnej grupy docelowej, jaką są dzieci, powinno się przeprowadzać stopniowo.
1. Powierzaj dziecku określone zadania, dostosowane do jego możliwości i zainteresowań
Mało wymagające zadania już od najmłodszych lat powinny stopniowo uczyć dziecko odpowiedzialności. Stawianie przed dzieckiem małych celów i wsparcie w ich realizacji to doskonały początek nauki krytycznego myślenia, pokazywania rezultatów danych decyzji i działań. To także dobry sposób na rozwijanie zainteresowań i kształtowanie umiejętności potrzebnych przy większych wyzwaniach, takich jak: podejmowanie decyzji, akceptacja porażek itp.
– Warto, by dziecko doświadczyło skutków swoich zachowań – wtedy ma szansę na odczucie ich na „własnej skórze” i wyciąganie wniosków z własnych błędów. Istotne jest też, aby miało wybór różnych rozwiązań. Wówczas dajemy mu szansę na to, że nauczy się samodzielności, a także będzie miało poczucie, iż jest odpowiedzialne za coś, co wybrało – tłumaczy Bożena Ober, pedagog, przedstawiciel Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości.
2. Z biegiem czasu, stopniowo zwiększaj zakres obowiązków dziecka
Zwiększanie odpowiedzialności jest niezwykle ważne, ale powinno odbywać się stopniowo. Powierzając dziecku zadania wymagające coraz większego zaangażowania, pokazujemy nasze zaufanie oraz budujemy w nim przekonanie, że poradzi sobie z kolejnymi, być może trudniejszymi wyzwaniami. W miarę dorastania, warto zacząć zwracać również uwagę na jakość wykonanego zadania i jego wpływ na otoczenie.
3. Dawaj dobry przykład
Dom i rodzina to pierwsze miejsce, w którym kształtuje się u dziecka odpowiedzialność społeczna. To tam zaczyna ono dostrzegać problemy najbliższego otoczenia, którym w głównej mierze są właśnie domownicy. Dzieci, obserwując zachowania swoich rodziców i ważnych dla siebie dorosłych (np. babcia, dziadek, wujek, rodzeństwo), przejmują od nich wzorce zachowania i stosunek do otaczającego świata.
– Z mojego wieloletniego doświadczenia pedagogicznego i terapeutycznego wynika, że dziecko wychowujące się w rodzinie, w której postawy prospołeczne są codziennością, raczej rzadko przejmuje inne sposoby zachowań. Bardzo istotna jest odpowiedzialność nas, osób dorosłych oraz współdziałanie w tym zakresie rodziny, szkoły, rówieśników i środowiska – mówi Bożena Ober.
4. Rozmawiaj o rzeczach trudnych
Aby dziecko rozumiało i zdawało sobie sprawę z problemów, które dotykają jego otoczenie, powinno mieć świadomość, że takie problemy istnieją. Maluch zaczyna zadawać trudne pytania już w wieku przedszkolnym, ważne jest zatem, aby odpowiedzi na nie czerpał od rodziców, a nie z przekazu medialnego, w którym przepływ informacji rządzi się własnymi prawami. Rozmowa z dzieckiem powinna być rzetelna i konkretna, ale również dostosowana do jego wieku. Zwracajmy uwagę dziecka na to, że pewne rzeczy nie powinny mieć miejsca i uwrażliwiajmy na ludzką krzywdę. Pytajmy o jego propozycję rozwiązań, pokazując tym samym, że i ono ma wpływ na to, co go otacza. Widząc starszą, schorowaną osobę tłumaczmy, że potrzebuje ona pomocy, ale też argumentujmy dlaczego i podsuwajmy pewne rozwiązania w postaci niewielkich, ale wartościowych czynów. Może być to na przykład zaoferowanie wyniesienia śmieci czy pomoc w zakupach.
5. Wspieraj w działaniu
W trakcie dorastania i dojrzewania rozwija się motywacja dziecka do podejmowania działań na rzecz innych. Potrzeba działania i pomocy opiera się często na naturalnych odruchach serca, które dają szansę na doświadczenie radości i satysfakcji z przeprowadzonych inicjatyw. Wolontariat jest szczególny, dzięki różnym formom solidarności i działania na rzecz innych promuje i uwrażliwia młodych ludzi na potrzeby drugiego człowieka. Warto wspomagać młodzież w działaniu, m.in. poprzez podsuwanie pomysłów, inspiracji, współpracując z nią lub doceniając jej pracę.
– Pozytywne wzmocnienie, czyli nic innego, jak docenienie dobrych postaw dzieci i młodzieży ma ogromną moc i daje przysłowiowy wiatr w żagle do pracy na rzecz innych, w potrzebie. Właśnie dlatego powstał program Pramerica Moc Działania, który wyróżnia i docenia zaangażowaną społecznie młodzież. To program, dzięki któremu wolontariusze mogą dzielić się swoimi pomysłami, inspirować wzajemnie od siebie, nie tylko tu, w Polsce, ale na skalę międzynarodową. Najbardziej zaangażowane społecznie osoby wygrają bowiem wyjazd do Waszyngtonu na spotkanie z wolontariuszami z niemal całego świata – mówi Małgorzata Morańska, Prezes Fundacji Pramerica.
Kształtowanie w dzieciach odpowiedzialności społecznej i uwrażliwianie na ludzką krzywdę jest niezwykle ważną kwestią w obecnych czasach. Odpowiednie podejście dorosłych i wychowanie dzieci w duchu przeświadczenia, że warto angażować się na rzecz innych, może zaprocentować w przyszłości świadomym i gotowym do działania społeczeństwem.
Materiał przygotowany we wsparciu Pani Pedagog Bożeny Ober, pedagoga przedstawiciela Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości.
