CSR, czyli społeczna odpowiedzialność biznesu, w Polsce nie jest zjawiskiem nowym. Tak naprawdę koncepcja, według której przedsiębiorstwa na etapie budowania strategii dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi grupami interesariuszy, jest obecna od kilku dobrych lat. Mimo, iż jeszcze kilka lat temu, w latach 90., większość liderów biznesu w Polsce była przekonana, że zarządzanie firmą nie ma wiele wspólnego z zasadami odpowiedzialności społecznej i etyki, to w ciągu ostatnich 15-20 lat przeświadczenie to uległo ogromnej zmianie. Wielu specjalistów wskazuje na to, iż to właśnie rosnąca świadomość zarządów istotności CSR, jest znaczącym czynnikiem rozwoju tego typu inicjatyw w Polsce.
Istota CSR
Postrzeganie CSR jako wyłącznie sponsoringu czy formy filantropii jest błędne i w pewien sposób stanowi barierę dla rozwoju gospodarki i firm w sposób zrównoważony. Według tego podejścia, bycie odpowiedzialnym oznacza również określony rodzaj zarządzania przedsiębiorstwem, poprzez spełnianie różnego rodzaju standardów prawnych i etycznych, a także zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska i relacje z interesariuszami, którzy mogą mieć faktyczny wpływ na efektywność działalności gospodarczej tych organizacji oraz ich innowacyjność. Społeczna odpowiedzialność biznesu powinna przestać być kojarzona tylko z akcjami społecznymi, czy działaniami charytatywnymi, lecz stać się częścią filozofii działania firm. Należy zatem traktować CSR nie tylko jako działania stricte zewnętrzne, ale najpierw spojrzeć na swoją firmę od wewnątrz, pamiętając przy tym, że nie powinna to być jednorazowa akcja, a element długofalowej strategii przedsiębiorstwa. Swoją drogę do firmy będącej odpowiedzialną społecznie powinno się zacząć od rzeczy teoretycznie bardzo oczywistych np. od doskonalenia procesów zarządzania i kontroli jakości oraz umożliwienia rozwoju swoim pracownikom.
CSR w polskich firmach
Różne źródła wiedzy na temat CSR w Polsce są zgodne, iż niemal co drugie przedsiębiorstwo w kraju jest zaangażowane w tego typu inicjatywy. Najczęściej podejmowane działania przez przedsiębiorstwa w Polsce w zakresie CSR mieszczą się w trzech głównych obszarach: ochrony środowiska, rozwoju lokalnych społeczności (głównie w przedsiębiorstwach przemysłowych) oraz edukacji w zakresie konsumpcji. Specjaliści zwracają szczególną uwagę na to, iż największe znaczenie dla rozwoju CSR w naszym kraju miało wejście Polski do Unii Europejskiej i narzucone przez nie standardy, a także bardzo dynamiczny rozwój sektora międzynarodowych centrów usług biznesowych, dzięki któremu w ostatnich latach przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym pojawiają się w Polsce jak grzyby po deszczu i to one narzucają określone zasady. Jest to zatem efekt globalnego trendu, który zakorzenił się w Polsce, miejmy nadzieję, już na dobre.
Jak to wygląda w praktyce?
Standardy związane z ochroną środowiska, powoli stają się oczywistością. Wiele nowych firm już od samego początku stosuje technologie przyjazne dla środowiska. Sporo przedsiębiorstw oferuje swoim pracownikom bogate świadczenia socjalne, m.in. opiekę medyczną, dofinansowanie do zajęć sportowych, kursy i szkolenia rozwojowe, a także dodatkowe ubezpieczenia. Często firmy prowadzą rozbudowane programy szkoleń specjalistycznych, a także uczestniczą w wielu ogólnopolskich inicjatywach charytatywnych m.in. Szlachetna Paczka czy Kraków Business Run. Przez lata powstały także setki akcji społecznych oraz tysiące mniejszych inicjatyw wewnętrznych, takich jak wolontariat pracowniczy, który można zastosować nawet w małych, młodych firmach. Coraz częściej firmy wpisują w swoje budżety konkretne kwoty, które pracownicy sami mogą przeznaczyć na działania CSR. Są to ich pomysły, inicjatywy, w które angażują innych współpracowników w wolnym czasie. Jest to szczególnie istotne dla młodych osób, które są świadome takich działań. Kandydaci, wybierając konkretnego pracodawcę zwracają uwagę na to, czy miejsce, w którym będą pracować jest odpowiedzialne społecznie. Można więc uznać, że działalność CSR firm jest jednym z czynników, które przyciąga potencjalnych pracowników.
Bariery rozwoju i realne korzyści
Barierami w rozwoju CSR mogą być m.in. niedostrzeganie korzyści z jego wdrażania, a także nadmierne przywiązywanie wagi do sponsoringu i filantropii. Brak zrozumienia idei przez kadry zarządzające firmami, kryzys ekonomiczny czy niechęć ze strony przedsiębiorstw do inwestowania również nie wróżą dobrze dla CSR. Brak środków finansowych w małych i młodych firmach może także stanowić przeszkodę, którą z pomocą kreatywności można jednak obejść.
50 proc. przedsiębiorstw odpowiedzialnych społecznie w Polsce jest całkiem imponującą liczbą. Z drugiej strony jednak znajduje się pozostałe 50 proc. firm, które nie dostrzegają korzyści tego typu działań. A te są bardzo konkretne. Z raportu „Managerowie CSR”, dotyczącym badania przeprowadzonego w 2015 roku przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu wynika, iż najczęściej wymieniane korzyści to: podniesienie poziomu świadomości pracowników w zakresie etyki, wzrost zaangażowania pracowników, zwiększenie rozpoznawalności marki jako odpowiedzialnej/zrównoważonej oraz poprawa relacji ze społeczeństwem lokalnym. Większość przedsiębiorców, na szczęście, zdaje sobie sprawę, że dobrze prowadzona strategia CSR to także lepsze wyniki finansowe, ale przede wszystkim poprawa wizerunku rynkowego firmy. A to w wielu przypadkach może się okazać najcenniejszą korzyścią.
