Zakład Ubezpieczeń Społecznych pracuje nad kształceniem młodych ludzi w zakresie wiedzy o ubezpieczeniach społecznych. Już ponad 50 tys. uczniów szkół ponadgimnazjalnych wzięło udział w projekcie edukacyjnym „Lekcje z ZUS”. Zakład na tym nie poprzestaje i prowadzi rozmowy z Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o włączeniu takich lekcji do podstaw programowych. Ok. 25 mln Polaków jest włączonych w system ubezpieczeń społecznych. Wciąż jednak niewielka jest wiedza o zasadach jego funkcjonowania, jego skali i prawach ubezpieczonych.
Polakom brakuje wiedzy
Wiedza o ubezpieczeniach społecznych z punktu widzenia samego systemu powoduje, że jest on oceniany obiektywnie, a nie tylko jako pobierający składkę. Brakuje jednak podstawowej wiedzy o tym, że ta składka pobierana z mocy prawa jest gwarancją otrzymania świadczeń, o tym, że prawie 25 mln osób z mocy prawa jest włączonych w system ubezpieczeń społecznych.
Braki w wiedzy dotyczą zarówno osób, które są w tym systemie ubezpieczeń, jak i osób młodych, uczniów i studentów. Pytani nie potrafią wyjaśnić, po co opłacane są składki, kto jest objęty systemem, nie wiedzą, jakie są ich prawa i jakie są skutki pozostawania poza systemem. Taka sytuacja jest szkodliwa dla bezpieczeństwa socjalnego i materialnego dla samych zainteresowanych.
Potrzebna jest edukacja
Kiedy wzrasta liczba umów nierejestrowanych, które nie powodują obowiązku ubezpieczenia, to do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wpływają składki, a po stronie tych osób nie powstają uprawnienia do świadczeń. Nie płacisz składki – nie masz prawa do świadczeń, czyli w razie zdarzeń losowych jesteś pozostawiony sobie. To jest bardzo potrzebna wiedza. Jako ZUS jesteśmy zobowiązani do pracy w kierunku odpowiedniego poziomu wiedzy społecznej. Jesteśmy tę edukację zobowiązani prowadzić już na najniższym poziomie, kiedy tylko rzeczywiście istnieje możliwość rozpoznawania takich zjawisk jak ubezpieczenia społeczne.
Lekcje z ZUS
Jednym z podejmowanych działań jest realizowany od 2013 r. projekt edukacyjny „Lekcje z ZUS” skierowany do szkół ponadgimnazjalnych, który ma informować młodzież o zasadach funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych, dzięki czemu będą bardziej świadomymi pracownikami lub przedsiębiorcami. W pierwszej edycji programu – w roku szkolnym 2014/2015 – udział wzięło prawie tysiąc szkół i kilkadziesiąt tysięcy uczniów z całej Polski. Druga, która rozpoczęła się we wrześniu 2015 roku, również cieszy się dużą popularnością. Uczestnictwo w programie oznacza również możliwość wzięcia udziału w konkursie „Warto wiedzieć więcej o ubezpieczeniach społecznych”. 26 kwietnia odbył się finał drugiej edycji konkursu. W całym konkursie wystartowało 19 tys. uczniów z 550 szkół, tj. o ok. 8 tys. uczniów i ponad 220 szkół więcej niż w pierwszej edycji.
Nowe treści do podstawy programowej
Dobrze by było, żeby wprowadzić te treści do podstaw programowych we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej. To wszystko jest jeszcze przedmiotem wstępnych rozmów. W przyszłości takie lekcje powinny zostać uwzględnione w podstawie programowej. To jest jak najbardziej właściwy kierunek i on jest realizowany w wielu krajach.
Zacznijmy od gimnazjum
Edukację można zacząć już od szkół gimnazjalnych. W przypadku licealistów to jest może być nawet wyższy poziom edukacji, bo przez pryzmat naszych finalistów widzimy, że oni potrafią wykazać się bardzo poważną wiedzą z zakresu ubezpieczeń społecznych, co do zasad obejmowania poszczególnych grup systemem, co do rodzaju świadczeń, co do łączenia różnych świadczeń albo zakazu.
ZUS liczy, że tego typu zajęcia będą miały szeroki wpływ na wiedzę w całym społeczeństwie. Po pierwsze, coraz więcej osób objętych programem będzie wchodzić na rynek pracy. Po drugie, będą oni umieli w prosty sposób przekazywać tę wiedzę dalej, swojej rodzinie i znajomym.
Podnoszeniu poziomu wiedzy w społeczeństwie ma służyć także współpraca ZUS z uczelniami wyższymi. W marcu ruszył wspólny projekt urzędu z Uniwersytetem Warszawskim. Jednym z pól współpracy jest właśnie kształcenie studentów w zakresie ubezpieczeń społecznych. W planach jest również uruchomienie kierunku studiów praktycznych.
